Κοινωνικός  Λειτουργός

Περιγραφή επαγγέλματος

Οι κοινωνικοί λειτουργοί προσφέρουν υποστηρικτικές υπηρεσίες με σκοπό την πρόληψη ή την αντιμετώπιση αναγκών και κοινωνικών προβλημάτων. Εργάζονται ατομικά, με οικογένειες, με ομάδες και με την κοινότητα, βοηθούν τους ανθρώπους να ξεπεράσουν ή να προσαρμοστούν στα προβλήματά τους και λειτουργούν ως μεσολαβητές μεταξύ του ατόμου ή της ευπαθούς ομάδας, στην οποία ανήκει, και του εξωτερικού περιβάλλοντος με σκοπό την προστασία του και την επανένταξή του στο κοινωνικό σύνολο. Παρέχουν συμβουλευτική υποστήριξη στα άτομα που ανήκουν σε τέτοιου είδους ομάδες και βιώνουν ή απειλούνται από κοινωνικό αποκλεισμό, συνεργάζονται με δημόσιους φορείς κοινωνικής πρόνοιας και οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης με σκοπό την ενημέρωση και υποστήριξη σε ζητήματα περίθαλψης ή χορήγησης επιδομάτων, συνεργάζονται με νοσοκομεία, κέντρα αποτοξίνωσης και σωφρονιστικά ιδρύματα με σκοπό την κοινωνικοποίηση και την αποϊδρυματοποίηση των ατόμων.

Συλλέγουν στοιχεία κοινωνικού ιστορικού για τον ασθενή και την οικογένειά του που χρησιμοποιούνται από τους ιατρούς για τη θεραπεία του ασθενούς και αξιολογούν τα κοινωνικά προβλήματα που πιθανόν να συνυπάρχουν με την πάθηση του ασθενούς. Ένα άλλο σημαντικό κομμάτι της εργασίας τους είναι η προσέγγιση της οικογένειας, είτε πρόκειται για μια ασθένεια ενός μέλους που επηρεάζει ολόκληρη την οικογένεια, είτε πρόκειται για ένα ενδοοικογενειακό πρόβλημα, π.χ. παιδική κακοποίηση.

Οι κοινωνικοί λειτουργοί εργάζονται σε διάφορα περιβάλλοντα: σε κοινωνικά τμήματα υπηρεσιών των τοπικών αρχών, εξετάζοντας προβλήματα οικογενειών και παιδιών, ηλικιωμένων, ατόμων με φυσικές ή/και διανοητικές αναπηρίες, και αστέγων, σε νοσοκομεία και σε άλλα μέρη σχετικά με την υγεία. Επίσης, εξετάζουν παραβάτες, φυλακισμένους, πρώην φυλακισμένους και τις οικογένειές τους, εργάζονται στα τμήματα εκπαίδευσης με τα παιδιά που έχουν προβλήματα που επηρεάζουν την εκπαίδευσή τους, αλλά και την ομαλή ένταξή τους στην κοινωνία γενικότερα, σε ομάδες εθελοντών κ.λπ. Μερικοί κοινωνικοί λειτουργοί συνεργάζονται με ειδικές μονάδες, όπως κλινικές για τη θεραπεία των εξαρτημένων από τα ναρκωτικά ή το αλκοόλ και κάποιοι εργάζονται σε κέντρα υγείας παράλληλα και σε συνεργασία με τον οικογενειακό ιατρό, τη νοσοκόμα, τον επισκέπτη υγείας. Οι κοινωνικοί λειτουργοί εργάζονται επίσης σε κέντρα ημέρας, σε κέντρα κατάρτισης ενηλίκων, κέντρα εκπαίδευσης και πρόληψης.

Επιτόπιες έρευνες / παρεμβάσεις (fieldwork)

Εκτός από τη φροντίδα και την υποστήριξη που προσφέρουν οι κοινωνικοί λειτουργοί σε ανθρώπους έγκλειστους ή μέλη μιας ομάδας που αποδεδειγμένα βιώνει ή κινδυνεύει από κοινωνικό αποκλεισμό, υπάρχει περίπτωση να πραγματοποιούν και επισκέψεις σε ανθρώπους που ζουν στα σπίτια τους μόνοι ή με την οικογένειά τους. Ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή εμφανίζονται διαφορετικά προβλήματα και ανάγκες: για παράδειγμα, σε μερικές περιοχές υπάρχει μεγάλος αριθμός μεταναστών, κάτι που μπορεί να είναι ανύπαρκτο σε άλλες.

Η εργασία τους είναι συνδυασμός παροχής συμβουλών, συνδέσμων, μεσολάβησης, ενημέρωσης και πρακτικής επίλυσης προβλημάτων. Μερικοί άνθρωποι που απευθύνονται στις κοινωνικές υπηρεσίες για βοήθεια έχουν άμεσα προβλήματα που μπορούν να τακτοποιηθούν αρκετά γρήγορα, ενώ για άλλα προβλήματα απαιτείται η δημιουργία μιας πιο μακροπρόθεσμης σχέσης και ο κοινωνικός λειτουργός παρέχει τόσο πρακτική βοήθεια όσο και παροχή συμβουλών, βοηθώντας τα άτομα ή τις οικογένειες να προσδιορίσουν τα προβλήματά τους, τα οποία είναι συχνά σύνθετα και αλληλένδετα, καθώς και τρόπους με τους οποίους είναι πιθανό να τα αντιμετωπίσουν. Τα προβλήματα ποικίλλουν αρκετά, από τις πιέσεις και τα προβλήματα της φτώχειας ή τα μακροχρόνια προβλήματα υγείας ως την υπερκόπωση συγγενών από τη φροντίδα ηλικιωμένων ατόμων ή παιδιών με αναπηρία.

Η κοινωνική εργασία είναι πολύ πιο σύνθετη από την απλή προσφορά πρακτικής βοήθειας. Το προφανέστερο παράδειγμα είναι η προστασία παιδιών, η οποία είναι πρώτη προτεραιότητα αυτή τη στιγμή και μπορεί να απορροφήσει ένα μεγάλο μέρος του χρόνου ενός κοινωνικού λειτουργού. Οι κοινωνικοί λειτουργοί πρέπει να αξιολογήσουν και να ελέγξουν τις οικογένειες που ενδεχομένως παραμελούν ή κακομεταχειρίζονται τα παιδιά τους. Αυτό επιτυγχάνεται με το να επισκέπτονται τακτικά τις οικογένειες και να παρέχουν υποστήριξη, παρακολουθώντας τον τρόπο με τον οποίο μεταχειρίζονται τα παιδιά τους, ίσως προτείνοντάς τους να απευθυνθούν σε κάποια υπηρεσία ή κρατικό φορέα. Μερικές φορές οι ίδιοι αποφασίζουν ότι δεν είναι προς όφελος των παιδιών να παραμείνουν με τις οικογένειές τους και γι’ αυτόν το λόγο λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα και παρέχουν την κατάλληλη επίβλεψη. Οι κοινωνικοί λειτουργοί δεν ξεδιαλύνουν μόνο τα προβλήματα, αλλά προσπαθούν να τα αποτρέψουν από το να μεγαλώσουν ή από το να οδηγήσουν σε άλλα προβλήματα. Για παράδειγμα, η απομόνωση και η φτώχεια των νέων μητέρων μπορεί να οδηγήσει στην κακοποίηση παιδιών.

Η καθημερινή εργασία ενός κοινωνικού λειτουργού είναι πολύπλευρη. Πολύς χρόνος αφιερώνεται στην επίσκεψη ατόμων, ακούγοντας τα προβλήματά τους, προσφέροντας υποστήριξη, ενθάρρυνση και παρατηρώντας αυτούς που βρίσκονται σε κίνδυνο. Αρκετό χρόνο καταλαμβάνει επίσης και η γραφειοκρατική εργασία, όπως οι λεπτομερείς σημειώσεις υποθέσεων και οι γραπτές αναφορές, π.χ. σχετικά με έναν ανήλικο παραβάτη ή μια ακρόαση υιοθεσίας. Ο σύνδεσμος με άλλους επαγγελματίες ή οργανώσεις είναι πολύ σημαντικός και χρονοβόρος. Για παράδειγμα, ένας κοινωνικός λειτουργός μπορεί να χρειάζεται να κανονίσει για έναν ηλικιωμένο άνθρωπο να έχει βοήθεια στο σπίτι ή να βρει κατοικία για κάποιον που είναι ανίκανος να τα βγάλει πέρα μόνος του.

Προσωπικά χαρακτηριστικά

• Ενδιαφέρον για τον άνθρωπο
• Επικοινωνιακές δεξιότητες
• Επιμονή
• Σταθερότητα
• Ενσυναίσθηση
• Πίστη στις δυνατότητες των ατόμων
• Γλωσσικές δεξιότητες
• Υπομονή
• Ευαισθησία

Σχετικά επαγγέλματα

Ψυχολόγος, Κοινωνιολόγος, Εργοθεραπευτής, Λογοθεραπευτής, Ειδικός παιδαγωγός